Thực hiện công văn số 477 của UBND huyện Kim Sơn ngày 18/3/2021 về việc tập trung triển khai quyết liệt các biện pháp phòng chống bệnh Viêm da nổi cục ở trâu, bò. Trên địa bàn huyện Kim Sơn bệnh Viêm da nổi cục đã xảy ra từ ngày 10/3/2021 tại xóm 5, xã Yên Lộc, đến ngày 18/3/2021 đã công bố bệnh viêm da nổi cục tại 3 xã: Yên Lộc, Lai Thành và Tân Thành. Đến nay đã có 18 con bò mắc bệnh, nghi mắc bệnh của 12 hộ chăn nuôi ở 05 xã: Yên Lộc, Lai Thành, Tân Thành, Lưu Phương và Kim Chính.

Bệnh Viêm da nổi cục ở trâu bò là bệnh truyền nhiễm do một loại vi rút gây ra trên trâu, bò bệnh này còn được gọi là bệnh Da sần trên trâu, bò. Vi rút này không lây nhiễm và gây bệnh trên người. Đường truyền lây chủ yếu qua côn trùng đốt như muỗi, ruồi, ve; bệnh cũng có thể lây truyền do vận chuyển trâu, bò mang mầm bệnh, sử dụng chung máng ăn, uống, khu vực cho ăn, sữa, tinh dịch và qua tiếp xúc trực tiếp. Bệnh thường xảy ra theo mùa, chủ yếu vào những tháng có thời tiết ấm, khi côn trùng hoạt động mạnh và phong phú nhất, gây thiệt hại về năng suất do sản lượng sữa giảm mạnh, giảm khả năng sinh sản, sảy thai, tổn thương da, giảm tăng trọng; trâu, bò có thể chết, gây tổn thất về kinh tế do hạn chế vận chuyển và thương mại.

Để chủ động phát hiện và triển khai các biện pháp phòng, chống bệnh Viêm da nổi cục kịp thời và có hiệu quả trên địa bàn xã. Ban chỉ đạo phòng chống dịch bệnh cho đàn gia súc, gia cầm xã Kim Mỹ đề nghị cán bộ thú y xã và 12 đơn vị xóm thường xuyên theo dõi tình hình dịch bệnh trên địa bàn mình quản lý, hướng dẫn hộ gia đình chăn nuôi gia súc, gia cầm các biện pháp phòng, chống bệnh viêm da nổi cục trên trâu, bò.

Ban biên tập đài truyền thanh xã Kim Mỹ xin được thông tin tới toàn thể bà con nhân dân về đặc điểm và hướng dẫn các biện pháp phòng, chống bệnh viêm da nổi cục trên trâu, bò như sau:

1. Đặc điểm của vi rút gây bệnh viêm da nổi cục

Vi rút gây bệnh Viêm da nổi cục cùng chi với vi rút gây bệnh Đậu trên dê và cừu.

Vi rút có thể bị tiêu diệt ở nhiệm độ 65^oC trong 30 phút, 55⁰C trong 2 giờ. Vi rút có thể được hồi phục từ những nốt sần trên da được giữ ở nhiệt độ -80⁰C trong 10 năm và dịch nuôi cấy mô nhiễm vi rút được bảo quản ở nhiệt độ 4⁰C trong 6 tháng.

Vi rút nhạy cảm với môi trường pH kiềm hoặc axít; có thể tồn tại ở môi trường PH = 6,6 - 8,6 trong 5 ngày ở nhiệt độ 37⁰C.

Vi rút Viêm da nổi cục rất ổn định, tồn tại trong thời gian dài ngoài môi trường, đặc biệt là ở dạng vảy khô; tồn tại trong các nốt da hoại tử trên 33 ngày, trong các lớp vảy khô lên đến 35 ngày và ít nhất 18 ngày trong da phơi khô. Vi rút nhạy cảm với ánh sáng mặt trời và chất tẩy rửa có chứa dung môi lipid, nhưng trong điều kiện môi trường tối và ẩm ướt (Ví dụ như chuồng trại bị ô nhiễm, vi rút có thể tồn tại trong nhiều tháng).

2. Đặc điểm dịch tễ của bệnh Viêm da nổi cục

Động vật mẫn cảm với vi rút Viêm da nổi cục là trâu, bò. Tỷ lệ trâu, bò mắc bệnh khoảng 10-20%, tỷ lệ chết khoảng 1-5%. Thời gian ủ bệnh trung bình khoảng 4 - 14 ngày.

Các nốt sần và vảy da chứa một lượng vi rút Viêm da nổi cục tương đối cao. Vi rút có thể được phân lập từ những bệnh phẩm này trong 35 ngày và có thể lâu hơn. Vi rút được tìm thấy trong máu trong khoảng từ 7 - 21 ngày sau khi nhiễm bệnh, với mức độ thấp hơn so với trong các nốt sần ở da tại cùng thời điểm lấy mẫu. Sự bài thải của vi rút có thể kéo dài tới 42 ngày. Cũng có bằng chứng về sự lây truyền vi rút qua nhau thai. Trong một số trường hợp, động vật mang mầm bệnh không biểu hiện triệu chứng lâm sàng, nhưng mang vi rút trong máu và có thể truyền bệnh cho động vật khỏe thông qua côn trùng hút máu.

 3. Triệu chứng, bệnh tích của bệnh Viêm da nổi cục

Trâu, bò mắc bệnh thường có những dấu hiệu sau đây: Sốt cao, có thể trên 41°C, bỏ ăn, suy nhược và gầy yếu; giảm năng suất sữa rõ rệt ở gia súc đang cho con bú; viêm mũi, viêm kết mạc và tiết nhiều nước bọt; sưng hạch bạch huyết bề mặt; hình thành các nốt sần có đường kính từ 2 - 5 cm, đặc biệt là ở da đầu, cổ, chân, bầu vú, cơ quan sinh dục và đáy chậu trong vòng 48 giờ sau khi bắt đầu phản ứng sốt. Chân và các bộ phận vùng bụng khác của cơ thể, như bao da, ức, bìu và âm hộ, có thể bị tiết dịch, khiến con vật không muốn di chuyển. Bò đực có thể bị vô sinh vĩnh viễn hoặc tạm thời. Bò mang thai có thể sảy thai và động dục trong vài tháng.

 4. Chẩn đoán bệnh Viêm da nổi cục

Chẩn đoán sơ bộ tại thực địa dựa trên những biểu hiện như sốt và các nốt sần đặc trưng trên da trâu, bò mắc bệnh.

Khi có trâu, bò có biểu hiện nghi mắc bệnh Viêm da nổi cục cần báo cáo ngay cho Trưởng xóm hoặc cán bộ thú y xã để kiểm tra và có biện pháp xử lý kịp thời.

5. Các biện pháp phòng, chống bênh Viêm da nổi cục

a.  Khi chưa có trâu, bò có biểu hiện của bệnh Viêm da nổi cục:

Cán bộ thú y phối hợp với 12 đơn vị xóm trên địa bàn xã rà soát nắm bắt cụ thể số liệu các hộ chăn nuôi gia súc, gia cầm đặc biệt là các hộ chăn nuôi trâu, bò.

Hướng dẫn người chăn nuôi chủ động giám sát trâu, bò, kịp thời phát hiện các trường hợp trâu, bò có biểu hiện bị bệnh, nghi bị bệnh, báo cáo kịp thời về Ban chỉ đạo phòng chống dịch bệnh gia súc gia cầm xã và triển khai các biện pháp phòng, chống dịch bệnh; thường xuyên tổng vệ sinh, phun thuốc sát trùng hoặc sử dụng vôi bột để sát trùng khu vực nuôi.

Các hộ chăn nuôi  chỉ tiếp nhận trâu, bò rõ nguồn gốc, đã qua kiểm dịch theo quy định.

Thực hiện các biện pháp phòng, chống dịch bệnh theo quy định, bao gồm tiêm các loại vắc xin phòng bệnh cho đàn gia súc.

Thực hiện các biện pháp phòng, chống bệnh Viêm da nổi cục theo hướng dẫn của cơ quan Thú y.

b.  Khi có trâu, bò có biểu hiện của bệnh, có kết quả xét nghiệm dương tính với bệnh Viêm da nổi cục:

Tổ chức cách ly toàn bộ trâu, bò chưa có biểu hiện của bệnh Viêm da nổi cục; nuôi nhốt trâu, bò tại các khu vực có trâu, bò mắc bệnh, nghi mắc bệnh.

Tổ chức tiêu hủy toàn bộ trâu, bò có kết quả xét nghiệm dương tính với bệnh Viêm da nổi cục, hoặc trâu, bò trong cùng địa bàn cấp xã (đã có kết quả xét nghiệm dương tính) có biểu hiện lâm sàng của bệnh Viêm da nổi cục.

Tổ chức tổng vệ sinh, phun thuốc sát trùng, thuốc diệt côn trùng, ruồi, muỗi, ve, mòng,… liên tục trong vòng 03 tuần tại các hộ chăn nuôi có trâu, bò có biểu hiện bị bệnh, nghi bị bệnh; đồng thời tổng vệ sinh, phun thuốc sát trùng toàn bộ các vùng có nguy cơ cao, xung quanh hộ chăn nuôi có trâu, bò bị bệnh.

Khoanh vùng dịch để kiểm soát việc vận chuyển trâu, bò ra, vào vùng có dịch; trường hợp cần thiết thành lập đội kiểm soát lưu động để kịp thời phát hiện, ngăn chặn và xử lý các trường hợp cố tình vận chuyển trâu, bò ra, vào vùng có dịch.

Tổ chức rà soát, thống kê các hộ chăn nuôi trâu, bò trên địa bàn phát hiện có bệnh Viêm da nổi cục; trong đó lưu ý, ghi rõ thông tin tình trạng gia súc khỏe mạnh, trâu, bò có biểu hiện bị bệnh, thời gian xuất hiện các triệu chứng của bệnh, tình trạng xuất bán, giết mổ, vận chuyển trâu, bò ra khỏi địa bàn.

Tổ chức kê khai số lượng trâu, bò, đề nghị người chăn nuôi trên địa bàn có dịch cam kết không bán chạy, không giết mổ, không vứt xác gia súc chết, gia súc bệnh ra môi trường.

 Thực hiện các biện pháp kỹ thuật trong phòng, chống bệnh Viêm da nổi cục theo hướng dẫn của cơ quan Thú y.

Căn cứ vào công văn chỉ đạo của UBND huyện Kim Sơn, Ban chỉ đạo phòng chống dịch bệnh cho đàn gia súc, gia cầm xã Kim Mỹ thông báo để toàn thể nhân dân được biết và đề nghị cán bộ thú y xã phối hợp chặt chẽ với 12 đơn vị xóm tăng cường công tác kiểm tra, giám sát chặt chẽ, phát hiện và  kịp thời báo cáo tình hình về Ban chỉ đạo để có biện pháp xử lý hạn chế tối đa sự lây lan của dịch bệnh.